Aukaskattur

Aukaskatti var komið á í Noregi með tilskipun 23. september 1762. Skyldi hann nýttur til þess að efla herinn og áttu allir að greiða skattinn, karlar og konur, sem náð hefðu 12 ára aldri. Tilskipunin var ekki birt á Íslandi.¹Lovsamling for Island III, bls. 450–455. Tilskipun um breytingar á aukaskattinum var gefin út 7. febrúar 1764 og var almúgi undanþeginn skattheimtu. Hún birtist ekki heldur á Íslandi.²Lovsamling for Island III, bls. 496–500. Með konungsúrskurði 12. júlí 1765 var ákveðið, að skattinn skyldu einungis greiða embættismenn, klaustur- og umboðshaldarar og jarðeigendur sem hefðu yfir 100 ríkisdali í tekjur árlega. Þar með voru talin laun, aukatekjur og tekjur af jarðeignum. Gilti það fyrir þá sjálfa, konur þeirra og börn 16 ára og eldri svo og þjónustufók þeirra, en þau síðastnefndu skyldu endurgreiða húsbændunum. Skattheimtan var miðuð við upphaf ársins 1765.³Lovsamling for Island III, bls. 529–530; sbr. Alþingisbækur Íslands XV, bls. 17, 57. Fyrr hafði rentukammer skrifað amtmanni um þetta mál, 22. júní 1765, og má þar sjá, að þar var leitað fyrirmyndar í skattheimtu vegna heimanfylgju prinsessu, sem Íslendingar voru krafðir um árið 1752.⁴Lovsamling for Island III, bls. 527–529; sbr. Lovsamling for Island III, bls. 21, 96, 119-121; Alþingisbækur Íslands XIV, bls. 78 (6. liður). Vegna fjárkláðans voru prestar, sýslumenn og álíka embættismenn, sem og klaustur- og umboðshaldar og jarðeigendur, sem hefðu aðaltekjur sínar af sauðfé eða réttindum því tengdum, undanþegnir því að greiða aukaskatt vegna þjónustufólks síns með konungsúrskurði 17. mars 1767.⁵Lovsamling for Island III, bls. 561–562; Alþingisbækur Íslands XV, bls. 57 (3. liður). Þegar prósentuskattur, sem gilda átti í tvö ár, var lögboðinn (í Noregi 1768, á Íslandi 1769), lækkaði aukaskattur á prósentuskattsgjaldendunum.⁶Alþingisbækur Íslands XV, bls. 148–149 (7. liður); Lovsamling for Island I, bls. 620 (7. liður) . Aukaskatturinn var afnuminn með konungsúrskurði 20. mars 1775 og skuldir gefnar eftir.⁷Lovsamling for Island IV, bls. 122–123; Alþingisbækur Íslands XV, bls. 425 (3. liður).

Landfógeti annaðist reikningshald vegna aukaskattsins og liggja reikningarnir í skjalasafni hans, oft tengdir nafnbótarskattsreikningum. Sjá Nafnbótarskattur.⁸Björk Ingimundardóttir: Skjalasafn landfógeta 1695–1904. Þjóðskjalasafn Íslands. Reykjavík 1986, bls. 86..