Skýringar nokkurra tákna og skrá um skammstafanir og styttingar í sögulegum textum,
einkum um kirkju og klerka.
| Tákn | Skýring |
|---|---|
| † | (krossmark) dó. (Notað af presti á Eyri í Skutulsfirði árið 1848 og síðar, ÞÍ. Kirknasafn. Eyri BA/2, bls. 362 og áfram). |
| Ψ | gríski stafurinn psí. Notaður sem tákn fyrir sálma í sóknarmannatölum. Sálmakunnátta var eitt af því sem prestar áttu að athuga við húsvitjanir. Sjá Sóknarmannatöl í Hugtakasafni. Auk þess notaður sem stytting í saltari, sbr. Davíðs Ψaltari eða Davíðs Ψ, Fæðingar Ψaltari. |
| Ψalmar | sálmar. |
| Ψ.v. / Ψvers | sálmvers. |
| 4° | kvarto, þ.e. fjórblaða brot. |
| 4gt | fertugt. |
| 40r | fertugur. |
| 60gt | sextugt. |
| 7ber | september. |
| 8ber | október. |
| 9ber | nóvember. |
| 10ber | desember. |
| 6t. | sextugur. |
| ½ fjárlag / ½ fjárl. / ½ga fl. | helmingafjárlag. |
| ɔ: | id est, þ.e. það er. |
| ƒ | fiskar. |
| ƒa | fiska (verðlag), t.d. 27 ƒa tré. |
| § | tákn fyrir greinar, t.d. í barnalærdómskverinu. |
| § | tákn fyrir et (latína) = og. |
| ƶ | tákn fyrir et (latína) = og. |
Showing 1 to 20 of 20 entries
| Skammstöfun | Skýring |
|---|---|
| a. | ára (að aldri). |
| A. | Mun vísa til barnalærdómskvers, sem Jón Árnason biskup þýddi, þegar talað er um lærdóm barna, ÞÍ. Kirknasafn. Eyri í Skutulsfirði BC/1, bls. 139 og áfram. Sjá umfjöllun í Kristindómsfræðsla í Hugtakasafni. |
| A.a. | ad acta, þ.e. lagt með öðrum skjölum sama máls. |
| a.c. | Anni currentis eða Anno currente, þ.e. á þessu ári. |
| A.D. | Anno Domini, þ.e. á því herrans ári. |
| adj. | adjunkt, þ.e. skólakennari (við lærða skólann). |
| Ad Mand. | ad mandatum, þ.e. að skipun. |
| adm.strator | administrator, þ.e. umboðsmaður (á einkum við þá, sem höfðu jarðaumboð, t.d. klaustraumboð). |
| adst. | adstant, þ.e. aðstoðarmaður. Sjá einnig ast. Adstantes nota prestar á Breiðabólsstað í Fljótshlíð um þá, sem viðstaddir voru barnsskírn auk skírnarvotta. |
| adv. | aðventa, þ.e. jólafasta. |
| adv.t. | aðventutíð?? Kemur nokkrum sinnum fyrir í Reykjavíkurbókum, á undan fæðingum í desember. Á einum stað, ÞÍ. Kirknasafn. Seltjarnarnesþing BA/5, bls. 51, kemur inn fyrirsögnin Aðventuár. - Kirkjuárið hófst með jólaföstu. E.t.v. hefur prestur haft í huga hinar svonefndu aðventuskýrslur. |
| aðskil. | aðskiljanlegir, ýmiss konar. |
| afbr. | afbragðs (haft um kunnáttu barna). |
| al. | alibi, þ.e. annars staðar, ÞÍ. Kirknasafn. Eydalir BA/1, bls. 87. Getur einnig þýtt: fjarvistarsönnun. |
| al. | alin, álnir, þ.e. lengdarmál. |
| ald. / aldurd. | aldurdómur. |
| alt. / altar. | altari, (algengt í t. alt. = til altaris), sacram. altar. = altarissakramenti í barnalærdómsbók Pontoppidans, ÞÍ. Kirknasafn. Kálfafell í Fljótshverfi BC/1, bls. 62. |
| alt.bænir | altarisgöngubænir. |
| aman. | amanuensis, þ.e. aðstoðarmaður, skrifari. |
| amtm. | amtmaður. |
| andl. | andlegt. Á við kristindómskunnáttu. |
| andl.bæn. | andlátsbænir. |
| ang. polyp. | angina polyposa, þ.e. hálsbólga (barnaveiki). |
| ann. præt. | anni praeteriti, þ.e. árið áður. |
| a.p. | Anni praecedentis eða Anni praeteriti, þ.e. árið áður. Getur einnig verið stytt sem a. praec. eða a. praet. |
Showing 1 to 25 of 957 entries